XXXIV OLiJP – Temat 6

Specjalizacja teatrologiczna

"Kostium" w teatrze – umowność i konwencja; sposoby ich przekraczania we współczesnych inscenizacjach teatralnych.

Omów zagadnienia, koncentrując się na kwestiach dotyczących tekstu dramatycznego (cz. I) lub inscenizacji (cz. II).

I. Tekst dramatyczny:

  • "kostium" (np. tematyka, stylizacja) jako pretekst, gra konwencjami (niekoherentność stylistyczna).

II. Inscenizacja:

  • uwspółcześnianie interpretacyjne
  • interpretacja jako przesunięcie znaczeniowe
  • tzw. teatr aluzji
  • anachronizm w plastyce teatralnej – odrzucenie zasady historyzmu (np. Szekspir we frakach, Wesele jako szopka, scenografia "syntetyczna", synkretyzm form)
  • zmiana konwencji gry aktorskiej.

Dramaty do wyboru (do cz. I)

Ajschylos, Oresteja; Sofokles, Antygona; Eurypides, Elektra; Jan Kochanowski, Odprawa postów greckich; William Szekspir, Hamlet, Król Lir, Sen nocy letniej, Burza, Miarka za miarkę, Juliusz Cezar; Molier, Świętoszek; Pedro Calderon de la Barca – Juliusz Słowacki, Książę niezłomny; Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia, Irydion; Nikołaj Gogol, Rewizor; Aleksander Fredro, Mąż i żona; Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej; Stanisław Wyspiański, Wesele, Wyzwolenie, Akropolis, Powrót Odysa; Stanisław Ignacy Witkiewicz, Jan Karol Maciej Wścieklica, Szewcy, Oni; Witold Gombrowicz, Iwona, księżna Burgunda, Operetka; George Bernard Shaw, Święta Joanna; Jean Giraudoux, Wojny Trojańskiej nie będzie, Elektra; Eugene O'Neill, Żałoba przystoi Elektrze; Jean-Paul Sartre, Muchy; Tadeusz Różewicz, Kartoteka; Friedrich Dürrenmatt, Romulus Wielki; Bertolt Brecht, Kariera Artura Ui; Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku; Ivo Brešan, Przedstawienie "Hamleta" we wsi Głucha Dolna; Sławomir Mrożek, Tango, Miłość na Krymie.

Inscenizatorzy (i ich spektakle) do wyboru (do cz. II)

Max Reinhardt; Wsiewołod Meyerhold; Leon Schiller; Edmund Wierciński; Bohdan Korzeniewski; Roman Zawistowski; Jerzy Kreczmar; Krystyna Skuszanka; Jerzy Krasowski; Adam Hanuszkiewicz; Konrad Swinarski; Zygmunt Hübner; Kazimierz Kutz; Andrzej Wajda; Jerzy Grzegorzewski; Krystian Lupa; Mikołaj Grabowski; Anna Augustynowicz; Piotr Cieplak; Grzegorz Jarzyna; Krzysztof Warlikowski.

Opracowania

  • M. O. Bieńka, Giraudoux w teatrze polskim, Warszawa 1977.
  • J. Błoński, Romans z tekstem, Kraków 1981.
  • W. Brumer, Tradycja i styl w teatrze, Warszawa 1986.
  • E. Csató, Paradoks o reżyserze, Warszawa 1970.
  • M. Fik, Trzydzieści pięć sezonów. Teatry dramatyczne w Polsce w latach 1944-1979, Warszawa 1981.
  • M. Fik, Topos (?) antyczny w polskim teatrze, w: Topika antyczna w literaturze polskiej, red. A. Brodzka, E. Sarnowska-Temeriusz, Wrocław 1992.
  • M. Fik (oprac.), Przeciw konwencjom. Antologia tekstów o teatrze polskim i obcym od Antoine'a po czasy współczesne (1887-1990), wybór, red. i koment. M. Fik, Warszawa 1994.
  • J. Godlewska, Najnowsza historia teatru polskiego, Wrocław 1999.
  • K. Gonet, Jakby to powiedzieć... Rozmowy z Krystianem Lupą. Kraków 2002.
  • A. Grodzicki, Reżyserzy polskiego teatru, Warszawa 1979.
  • A. Hausbrandt, Antygono – idź do klasztoru, "Scena" 1990, nr 4-6.
  • Zygmunt Hübner, Sztuka reżyserii, Warszawa 1982.
  • M. Jankowiak, Misterium Dionizosa. Ironiczny dialog Wyspiańskiego z romantyzmem, Bydgoszcz 1998.
  • B. Korzeniewski, O wolność dla pioruna... w teatrze, Warszawa 1973.
  • J. Kosiński, Kształt teatru, PIW, Warszawa 1972.
  • J. Kott, Szkice o Szekspirze, Warszawa 1962, lub tegoż, Szekspir współczesny, Warszawa 1965, Kraków 1990, lub tegoż, Pisma wybrane t. 2: Teatr czytany, Warszawa 1991.
  • J. Kott, Zjadanie bogów. Szkice o tragedii greckiej, Kraków 1986.
  • J. Kott, Płeć Rozalindy, Kraków 1992.
  • E. Morawiec, Powidoki teatru, Kraków 1991.
  • G. Niziołek, Sobowtór i utopia. Teatr Krystiana Lupy, Kraków 1997.
  • A. Okońska, Scenografia Wyspiańskiego, Warszawa 1961.
  • Z. Osiński, "Nie-Boska komedia" w inscenizacji Konrada Swinarskiego, w: tegoż, Teatr Dionizosa. Romantyzm w polskim teatrze współczesnym, Kraków 1972.
  • Z. Osiński, Grotowski i jego Laboratorium, Warszawa 1980.
  • Z. Osiński, Teatr "13 Rzędów" i Teatr Laboratorium "13 Rzędów". Opole 1959 – 1964. Kronika – bibliografia, Opole 1997.
  • A. Pronaszko, Zapiski scenografa, Warszawa 1976.
  • J. R. Brown (oprac.), Historia teatru, Świat Książki, Warszawa 1999.
  • T. Sinko, Antyk Wyspiańskiego, Kraków 1916, PAU, wyd. 2, Warszawa 1922.
  • S. Srebrny, Teatr grecki i polski, Warszawa 1984.
  • J. Szczublewski, Artyści i urzędnicy, czyli Szaleństwa Leona Schillera, Warszawa 1961.
  • K. Swinarski, Wierność wobec zmienności, oprac. M. Fik i J. Sieradzki, Warszawa 1988.
  • J. Walaszek, Konrad Swinarski i jego krakowskie inscenizacje, Warszawa 1991.
  • Encyklopedia kultury. Teatr – Widowisko, pod red. Marty Fik, Instytut Kultury, Warszawa 2000.
  • Krytycy o Swinarskim, oprac. M. K. Gliwa, Katowice 2001. Spotkania z Meyerholdem, PIW Warszawa 1981.
  • W kręgu teatru monumentalnego, pod red. L. Kuchtówny i J. Ciechowicza, Warszawa 2000
  • Wprowadzenie do nauki o teatrze, wybór i oprac. J. Degler, t. 1 – III, Wrocław 1974-1978.

Zbiory recenzji
(ewent. pojedyncze teksty z prasy) następujących autorów

Elżbiety Baniewicz; Edwarda Csató; Łukasza Drewniaka; Marty Fik; Zygmunta Grenia; Piotra Gruszczyńskiego; Józefa Kelery; Jana Kłossowicza; Jacka Kopcińskiego; Jana Kotta; Elżbiety Morawiec; Grzegorza Niziołka; Tadeusza Nyczka; Konstantego Puzyny; Stefana Treugutta; Andrzeja Wanata; Elżbiety Wysińskiej.

Czasopisma do wykorzystania

"Pamiętnik Teatralny"; "Dialog"; "Didaskalia"; "Teatr"; "Kultura"; "Przegląd Kulturalny"; "Współczesność"; "Życie Literackie".