XVI. Zróżnicowanie terytorialne polszczyzny

  • Terminy: dialekt (ludowy), gwara (ludowa), dialektyzm, regionalizm, prowincjonalizm.
  • Zróżnicowanie języka narodowego. Miejsce dialektów ludowych wśród innych odmian języka.
  • Język ogólny a odmiany regionalne i dialektalne polszczyzny. Elementy gwarowe w języku ogólnopolskim. Zjawisko zanikania gwar.
  • Główne dialekty języka polskiego i ich charakterystyka (zasięg geograficzny i najważniejsze cechy językowe):
    1. dialekt mazowiecki;
    2. dialekt wielkopolski;
    3. dialekt małopolski;
    4. dialekt śląski.
  • Status kaszubszczyzny – język czy dialekt?
  • Polszczyzna na kresach wschodnich II Rzeczpospolitej – jej zróżnicowanie, historia i główne cechy językowe.
  • Integracja językowa na Ziemiach Zachodnich i Północnych.

Lektura:

  • Odpowiednie pozycje z Lektury ogólnej, przede wszystkim: 1, 2, 3, 6 (hasła: Zróżnicowanie terytorialne polszczyzny, Język polski na Wschodzie], 46, 80, 134, 140 (rozdz. 4-5).

Ponadto:

  • B. Bartnicka, Podstawowe wiadomości z dialektologii polskiej z ćwiczeniami, Warszawa 1965.
  • K. Dejna, Atlas polskich innowacji dialektalnych, Warszawa 1981. K. Dejna, Dialekty polskie, Warszawa 1973.
  • M. Kucała, Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, Kraków 1994.
  • Z. Kurzowa, O mowie Polaków na kresach wschodnich, "Nauka dla Wszystkich", Kraków 1993.
  • H. Popowska-Taborska, Kaszubszczyzna. Zarys dziejów, Warszawa 1980.
  • E. Rzetelska-Feleszko, Pomorze Zachodnie. Nasz język dawniej i dziś, Warszawa 1986.
  • E. Siatkowska, Rodzina języków zachodniosłowiańskich. Zarys historyczny, Warszawa 1992, s. 337-341.
  • Z. Sobierajski, Dialekty polskie i folklor z różnych regionów, Poznań 1991. S. Urbańczyk, Zarys dialektologii polskiej, Warszawa 1953 i nast.