OLiJP – Lektury z językoznawstwa

Podana niżej literatura przedmiotu ma charakter ogólny i zarazem podstawowy. W grupie "A" wymieniono prace o charakterze kompendiów informacyjnych, których wykorzystanie zalecane jest przy opracowywaniu wszystkich tematów z zakresu wiedzy o języku, oraz podano wykaz słowników różnych typów. Grupa "B" obejmuje prace poszerzające wiadomości zawarte w programie szkolnym. Grupa "C" to spis wydawnictw popularnych, które mogą być wykorzystane przez uczestników eliminacji pierwszego stopnia. Niezależnie od tego zestawu lektur przy każdym temacie wymieniono lektury ściślej z nim związane. Obejmują one wiele pozycji, co ma ułatwić uczniom dotarcie przynajmniej do niektórych z tych opracowań. Przygotowując się do egzaminu ustnego eliminacji centralnych, uczestnicy powinni się posłużyć zarówno lekturą ogólną, z której wybiorą odpowiednie pozycje, jak i lekturą zamieszczoną przy poszczególnych tematach. Na życzenie komisji uczestnik musi umieć przedstawić wykaz publikacji wykorzystanych w pracy nad tematem.
Uwaga: Wszystkie tematy wymagają umiejętności posługiwania się odpowiednim, w miarę obszernym materiałem językowym ilustrującym referowane zagadnienia.

LEKTURA OGÓLNA

GRUPA A
Kompendia:

  1. K. Handke, E. Rzetelska-Feleszko, Przewodnik po językoznawstwie polskim, Wrocław 1977.
  2. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993.
  3. Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk i M. Kucała, wyd. 3 popr. i uzupeł., Wrocław 1999.
  4. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 1976.
  5. Z. Gołąb, A. Heinz, K. Polański, Słownik terminologii językoznawczej. Warszawa 1968.
  6. Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1994; wyd. popr. i rozszerzone: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.
  7. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa-Kraków 1998.

Słowniki:

  1. J. Anusiewicz, J. Skawiński, Słownik polszczyzny potocznej. Warszawa 1996.
  2. M. Bańko, Słownik peryfraz, czyli wyrazów omownych, Warszawa 2002.
  3. M. Bańko, M. Krajewska, Słownik wyrazów kłopotliwych. Warszawa 1994 (lub wyd. nast.).
  4. A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. l, A-K, t. 2, L-P, Warszawa 2000.
  5. I. Bartmińska, J. Bartmiński, Nazwiska obce w języku polskim. Problemy poprawnościowe. Słownik wymowy i odmiany, Warszawa 1978.
  6. S. Baba, G. Dziamska, J. Liberek, Podręczny Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 1995.
  7. A. Bogusławski, J. Wawrzyńczyk, Polszczyzna, jaką znamy. Nowa sonda słownikowa, Warszawa 1993.
  8. A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927 (i przedruki powojenne).
  9. D. Buttler, Słownik polskich homonimów całkowitych, Wrocław 1998.
  10. W. Cienkowski, Praktyczny słownik wyrazów bliskoznacznych. Warszawa 1993.
  11. W. Cienkowski, Szkolny słownik synonimów, Warszawa 1990.
  12. K. Czarnecka, H. Zgółkowa, Słownik gwary uczniowskiej, wyd. 2, Poznań 1992.
  13. A. Dąbrówka, E. Geller, Słownik antonimów, Warszawa 1995.
  14. A. Dąbrówka, E. Geller, R. Turczyn, Słownik synonimów, Warszawa 1993.
  15. Indeks a tergo do Słownika języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego, Warszawa 1973.
  16. Inny słownik języka polskiego PWN, red. M. Bańko, t. MI, Warszawa 2000.
  17. S. Jodłowski, W. Taszycki, Zasady pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym, Wrocław 1972 (i wyd. nast.).
  18. L. Kaczmarek, T. Skubalanka, S. Grabias, Słownik gwary studenckiej, Wrocław 1994 (i wyd. nast.).
  19. J. Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. I-IV, Kraków 1900-1911.
  20. W. Kopaliński, Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych, Warszawa 1996.
  21. W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1967 (i wyd. nast.).
  22. I. Kurcz, A. Lewicki, J. Sambor, K. Szafran, J. Woronczak, Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej, red. Z. Saloni, Kraków 1990-1991, t. l i 2.
  23. I. Kurcz, A. Lewicki, W. Masłowski, J. Sambor, J. Woronczak, Słownictwo współczesnego języka polskiego. Listy frekwencyjne, t. I-V, Warszawa 1974-1977.
  24. Z. Kurzowa, H. Zgółkowa, Słownik minimum języka polskiego, Poznań 1992.
  25. S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. I-VI, Warszawa 1807-1814; wyd. 2, Lwów 1854-1860; wyd. 3 (fotooffset.) Warszawa 1951.
  26. W. Lubaś, S. Urbańczyk, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Warszawa 1990; wyd. 2 Warszawa 1994.
  27. Mały słownik języka polskiego, red. S. Skorupka, H. Auderska, Z. Łempicka, Warszawa 1968 (i wyd. nast.); wyd. 10, zmienione i popr., red. E. Soból, Warszawa 1994 lub Podręczny słownik języka polskiego, oprac. E. Soból, Warszawa 1996 lub Nowy słownik języka polskiego, red. E. Soból, Warszawa 2002.
  28. Nowy słownik ortograficzny PWN, red. E. Polański, Warszawa 1998.
  29. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 1999.
  30. J. Podracki, Słownik interpunkcyjny języka polskiego, wyd. 2 zmienione, Warszawa 1998.
  31. J. Podracki, Słownik skrótów i skrótowców, Warszawa 1999.
  32. Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży, red. A. Markowski, Warszawa 1995.
  33. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, Poznań 1994.
  34. S. Reczek, Podręczny słownik dawnej polszczyzny, Wrocław 1968.
  35. Z. Saloni, T. Wróblewska, K. Szafran, Ortograficzny słownik ucznia, Warszawa 1993; wyd. 2, Warszawa 1997.
  36. S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. I-II, Warszawa 1967 (i wyd. nast.).
  37. S. Skorupka, Słownik wyrazów bliskoznacznych, Warszawa 1957 (i wyd. nast.).
  38. F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, 1.1, Kraków 1952 i nast.
  39. Słownik gwar polskich, red. J. Reychan, 1.1, Wrocław 1982 i nast.
  40. Słownik języka Adama Mickiewicza, red. nacz. K. Górski, S. Hrabec, t. I-XI, Wrocław 1962-1983.
  41. Słownik języka Jana Chryzostoma Paska, red. W. Doroszewski, H. Koneczna, t. MI, Wrocław 1965-1973.
  42. Słownik języka polskiego PAN, red. W. Doroszewski, t. I-X i suplement, Warszawa 1958-1969.
  43. Słownik języka polskiego PWN, red. M. Szymczak, t. MII, Warszawa 1978-1981 (i wyd. nast. po roku 1992 uzupeł. o Suplement i zmienione).
  44. Słownik języka polskiego wypracowany przez A. Zdanowicza, (...), cz. MI, Wilno 1861 (tzw. Słownik Wileński).
  45. Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. I-VIII, Warszawa 1900-1927; wyd. 2 (fotooffset), Warszawa 1952-1953 (tzw. Słownik Warszawski).
  46. Słownik ortograficzny PWN, red. M. Szymczak, Warszawa 1975 (i wyd. nast.).
  47. Słownik polskich form homonimicznych, red. D. Buttler, Wrocław 1984.
  48. Słownik polszczyzny XVI w., red. M.R. Mayenowa, od 1.1, Wrocław 1966 i nast.
  49. Słownik poprawnej polszczyzny, red. W. Doroszewski i H. Kurkowska, Warszawa 1973 (i wyd. nast.).
  50. Słownik prasłowiański, red. F. Sławski, od 1.1, Wrocław 1974 i nast.
  51. Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, od 1.1, Wrocław 1953 i nast.
  52. Słownik synonimów polskich, red. Z. Kurzowa, Warszawa 1998.
  53. Słownik syntaktyczno-generatywny czasowników polskich, red. K. Polański, t. I-V, Wrocław-Kraków 1980-1992.
  54. Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996
  55. Słownik wymowy polskiej, red. M. Karaś, M. Madejowa, Warszawa 1977.
  56. Słownik wyrazów obcych, red. J. Tokarski, Warszawa 1971; wyd. 25, uzup. i popr., Warszawa 1991; Słownik wyrazów obcych. Wydanie nowe, red. E. Soból, Warszawa 1995.
  57. Szkolny słownik nauki o języku, red. J. Podracki, Warszawa 1998.
  58. S. Szober, Słownik ortoepiczny. Jak mówić i pisać po polsku, Warszawa 1937 (wyd. drugie i nast. pt. Słownik poprawnej polszczyzny).
  59. W. Śliwiński, Słownik semantyczno-syntaktyczny przymiotników polskich, Kraków 1993.
  60. J. Tokarski, Schematyczny indeks a tergo polskich form wyrazowych, Warszawa 1993 lub wyd. nast.
  61. H. Wróbel, E. Kowalik, T. Rokicka, A. Orzechowska, Mały słownik odmiany wyrazów trudnych, Warszawa 1993.
  62. R. Zawiliński, Dobór wyrazów. Słownik wyrazów bliskoznacznych i jednoznacznych do praktycznego użytku, Kraków 1926.

GRUPA B

  1. J. D. Apresjan, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, Wrocław 1980 lub wyd. nast.
  2. J. Bańczerowski, J. Pogonowski, T. Zgółka, Wstęp do językoznawstwa, Poznań 1982 (tylko część I: Podstawy języka).
  3. M. Bańko, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa, Warszawa 2001.
  4. M. Bańko, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.
  5. A. Bednarek, M. Grochowski, Zadania z semantyki językoznawczej, Toruń 1993; wyd. 2 – Toruń 1997.
  6. J. Bobrowski, Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998.
  7. M. Bugajski, Językoznawstwo normatywne, Warszawa 1993.
  8. D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, t. I, Warszawa 1976; t. II, Warszawa 1982.
  9. K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1998
  10. W. Doroszewski, Podstawy gramatyki polskiej, Warszawa 1963.
  11. S. Dubisz, H. Karaś, N. Kolis, Dialekty i gwary polskie, Warszawa 1995.
  12. L. Dukiewicz, I. Sawicka, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Kraków 1995.
  13. A. Furdal, Językoznawstwo otwarte, Opole 1977, wyd. 2, Wrocław 1990.
  14. Gramatyka opisowa języka polskiego z ćwiczeniami, red. W. Doroszewski, B. Wieczorkiewicz, Warszawa 1968.
  15. Gramatyka opisowa współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, wyd. 2 zmienione, Warszawa 1998.
  16. M. Grochowski, S. Karolak, Z. Topolińska, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, red. Z. Topolińska, Warszawa 1984.
  17. M. Grochowski, Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń 1982.
  18. R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 lub wyd. nast.
  19. R. Grzegorczykowa, Wykłady z polskiej składni. Warszawa 1996 i nast.
  20. R. Grzegorczykowa, Zarys słowotwórstwa polskiego, Warszawa 1982.
  21. A. Heinz, Językoznawstwo ogólne, Kraków 1969, "Nauka dla Wszystkich".
  22. S. Kania, J. Tokarski, Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Warszawa 1984.
  23. Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, t. I-III, Warszawa 1961,1965, 1972 (i wyd. nast. scalone; wyd. przejrzane i uzupeł. 1998).
  24. Z. Klemensiewicz, Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego, Warszawa 1971.
  25. Z. Klemensiewicz, Zarys składni polskiej, Warszawa 1963 i wyd. nast.
  26. W. Kuraszkiewicz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1972.
  27. H. Kurkowska, S. Skorupka, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa 1974 lub wyd. nast.
  28. J. Lyons, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 1975.
  29. J. Lyons, Semantyka, 1.1, Warszawa 1984, t. II, Warszawa 1989.
  30. A. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa 1996.
  31. M. Malec, O imionach i nazwiskach w Polsce. Tradycja i współczesność, Kraków 1996.
  32. M.R. Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 3, Wrocław 2000. (rozdział IV: Słownik i gramatyka, rozdział VI: Styl, stylizacja i stylistyka).
  33. T. Milewski, Językoznawstwo, Warszawa 1975.
  34. W. Miodunka, Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989.
  35. A. Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 1996; wyd. 3 rozszerzone pt. Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem), Warszawa 1998.
  36. Nauka o języku dla polonistów, red. S. Dubisz, wyd. 3 zmienione i rozszerzone, Warszawa 1999.
  37. O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, red. J. Miodek, Wrocław 1996.
  38. J. Pelc, Wstęp do semiotyki, Warszawa 1982.
  39. T. Piotrowski, Z zagadnień leksykografii, Warszawa 1994.
  40. T. Piotrowski, Zrozumieć leksykografię, Warszawa 2002.
  41. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole 1995.
  42. Z. Saloni, Czasownik polski, Warszawa 2000.
  43. Z. Saloni, Wstęp do koniugacji polskiej, Olsztyn 2000.
  44. Z. Saloni, M. Świdziński, Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1981; wyd. 2, Warszawa 1985; wyd. 4 zmienione, Warszawa 1998.
  45. F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego. Warszawa 1961.
  46. J. Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 1991 i wyd. nast.
  47. T. Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław 1984.
  48. Z. Stieber, Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, Warszawa 1966.
  49. Z. Szober, Gramatyka języka polskiego, Warszawa 1957.
  50. M. Szczupryczyńska, Wstęp do językoznawstwa, Toruń 1988.
  51. J. Tokarski, Fleksja polska. Warszawa 1978 lub wyd. nast.
  52. B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Poznań 1995.
  53. A. Weinsberg, Językoznawstwo ogólne, Warszawa 1983, część A: Przedmiot i działy językoznawstwa.
  54. A. Wierzbicka, Język-umysł-kultura, red. J. Bartmiński, Warszawa 1999.
  55. H. Wróbel, Gramatyka języka polskiego, Katowice 2001.
  56. Współczesna polszczyzna, Warszawa 1981.
  57. L. Zawadowski, Lingwistyczna teoria języka, Warszawa 1966.
  58. Zbiór zadań z językoznawstwa, praca zbiorowa, oprac. W. Gruszczyński, wyd. l Warszawa 1990.

Grupa C

  1. ABC... polskiej gramatyki. Leksykon szkolny, oprac. J. Kwiek-Osiowska, Warszawa 1994.
  2. S. Baba, B. Walczak, Na końcu języka. Poradnik leksykalno-gramatyczny, Warszawa 1992.
  3. J. Bralczyk, Język na sprzedaż, Warszawa 1996.
  4. A. Cegieła, A. Markowski, Z polszczyzną za pan brat, Warszawa 1982.
  5. W. Cienkowski, Język dla wszystkich, 1.1, Warszawa 1978; t. II, Warszawa 1980.
  6. W. Doroszewski, O kulturę stówa. Poradnik językowy, 1.1, Warszawa 1964; t. II, Warszawa 1968.
  7. S. Dubisz, Między dawnymi a nowymi laty. Eseje o języku. Warszawa 1988.
  8. B. Klebanowska, W. Kochański, A. Markowski, O dobrej i złej polszczyźnie, Warszawa 1989.
  9. A. Markowski, Leksykon wyrazów obcych, wyd. 2, Warszawa 1996.
  10. A. Markowski, 500 zagadek o języku polskim, Warszawa 1975.
  11. A. Markowski, Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa 1992.
  12. A. Markowski, Polszczyzna znana i nie znana, Warszawa 1993.
  13. J. Miodek, O języku do kamery, Rzeszów 1992.
  14. J. Miodek, Przez lata ze "Słowem Polskim", Wrocław 1991.
  15. J. Miodek, Rzecz o języku. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1983.
  16. J. Miodek, Odpowiednie dać rzeczy stówo: szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1978.
  17. W. Pisarek, Słownik języka niby-polskiego, czyli błędy językowe w prasie, Wrocław 1978.
  18. W. Pisarek, Słowo między ludźmi, Warszawa 1985.
  19. J. Podracki, Czy to naprawdę po polsku? Poradnik językowy, Warszawa 1993.
  20. J. Podracki, Świat ludzi, rzeczy, słów: pogadanki o języku i kulturze, Warszawa 1994.
  21. Polszczyzna 2000, red. W. Pisarek, Kraków 1999.
  22. Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, red. J. Podracki, Warszawa 1991, wyd. 2, Warszawa 1993.
  23. E. Przyłubska, F. Przyłubski, Język polski na co dzień, Warszawa 1972.
  24. Słownik pojęć i tekstów kultury, red. E. Szczęsna, Warszawa 2002.
  25. . Wierzbicka, O języku – dla wszystkich, Warszawa 1965.
  26. A. Wierzbicka, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne. Warszawa 1971.
  27. A. Wierzbicka, P. Wierzbicki, Praktyczna stylistyka, Warszawa 1970.
  28. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Jak to napisać. Poradnik redagowania i komponowania tekstów, Warszawa 2000.
  29. H. i T. Zgółkowie, Językowy savoir-vivre, Poznań 1992.

Źródło: Strona internetowa OLiJP – www.olijp.p9.pl