Olimpiada 2004/2005 – Temat 1

Komizm i żart w literaturze dawnej (do końca XVIII wieku).

  • na podstawie literatury przedmiotu przedstaw różne definicje komizmu, uzasadnij wybór jednej z nich dla własnych analiz w tej pracy; rozważ relacje komizmu i żartu, a swoje spostrzeżenia wykorzystaj w dalszych rozważaniach;
  • z literatury średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia wybierz po jednym utworze (lub zespole utworów), w których dostrzegasz zjawisko komizmu;
  • zanalizuj sposoby osiągania efektów komicznych w każdym z wybranych utworów; wskaż podobieństwa i różnice; jakie elementy konstrukcyjne utworu mogą być wykorzystywane do osiągnięcia komizmu (np. bohater, akcja, styl, język itp.);
  • w jakich gatunkach literackich najczęściej pojawia się komizm; scharakteryzuj dokładnie jeden z nich i wskaż, jakie cechy mu właściwe mogą służyć efektom komicznym;
  • na przykładach wybranych utworów wskaż relacje między komizmem a groteską, ironią, karykaturą, parodią;
  • czy widzisz jakieś podobieństwa i różnice w posługiwaniu się kategorią komizmu w literaturze dawnej i w innych epokach.

Źródła

  • Poezja średniowieczna, twórczość Biernata z Lublina, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, literatura sowizdrzalska, Jan Chryzostom Pasek, Wacław Potocki, Józef Baka, Franciszek Bohomolec, Ignacy Krasicki, Tomasz Kajetan Węgierski, Franciszek Zabłocki.
  • K. Żera, Vorago rerum, torba śmiechu, groch z kapustą, a każdy pies z innej wsi..., oprac. K. Żukowska, Warszawa 1980.
  • Dawna facecja polska, oprac. J. Krzyżanowski, K. Żukowska, Warszawa 1960.
  • Historie dziwne i straszliwe. Jezuickie opowieści z czasów saskich, oprac. M. Kazańczuk, Chotomów 1991.
  • Antologia literatury sowizdrzalskiej XVI i XVII wieku, oprac. S. Grzeszczuk, Wrocław 1985.

Literatura przedmiotu

  • J. Abramowska, Polska bajka ezopowa, Poznań 1991, s. 107-122.
  • D. Buttler, Polski dowcip językowy, Warszawa 1968 (lub wyd. nast.).
  • M. Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais'go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przeł. A. i M. Goreniowie, Kraków 1975.
  • J.S. Bystroń, Komizm, Wrocław 1960.
  • R. Doktór, Poeta uśmiechnięty. O wyobraźni komicznej Ignacego Krasickiego, Wrocław 1992.
  • B. Dziemidok, O komizmie, Warszawa 1967.
  • M. Głowiński, Błazen. Dzieje postaci i motywu, Poznań 1990.
  • A.Główczewski, O głównych terminach teorii komizmu "Acta Universitatis
  • Nicolai Copernici" 1994.
  • S. Graciotti, Polska facecja humanistyczna i jej włoskie wzorce [w zbiorze:] Studia porównawcze o literaturze staropolskiej, Wrocław 1980.
  • S. Grzeszczuk, Błazeńskie zwierciadło, Kraków 1970.
  • S. Grzeszczuk, Literatura sowizdrzalska [w:] Słownik literatury staropolskiej pod red. T. Michałowskiej, Wrocław 1998.
  • M. Gutowski, Komizm w polskiej sztuce gotyckiej, Warszawa 1973.
  • J. Heers, Święta głupców i karnawały, przeł. G. Majcher, Warszawa 1995.
  • S. Kawyn, Dowcip w twórczości literackiej. Rewizje poglądów, "Ruch Literacki" 1931 nr 13.
  • J.Kleiner, Z zagadnień komizmu [w:] tegoż, Studia z zakresu teorii literatury,
  • Lublin 1956.
  • J. Krzyżanowski, Komizm w literaturze [w:] tegoż, Studia z dziejów kultury, Warszawa 1949.
  • T. Michałowska, Facecja, Komizm [w:] Słownik literatury staropolskiej, Wrocław 1998.
  • J. Pelc, Fraszka [w:] Słownik literatury staropolskiej, Wrocław 1998.
  • T. Podgórska, Komizm w twórczości Mikołaja Reja, Wrocław 1981.
  • J.W. Propp, Problem śmiechu i komizmu, "Pogląd Humanistyczny" 1977 nr 3.
  • D. Ratajczakowa, Komedia oświeconych 1752-1795, Warszawa 1993.
  • A.Rejter, Polska facecja prozatorska XVI-XVIII w. Styl – gatunek – komizm,
  • "Stylistyka", X, 2001.
  • S. Szuman, O dowcipie i humorze (szkic psychologiczny), Lwów 1938.
  • Świat humoru, red. S. Gajda i D. Brzozowska, Opole 2000 (wybrane artykuły).
  • J. Trzynadlowski, Komizm [w:] tegoż Studia literackie, Wrocław 1953.
  • M. Wallis, O przedmiotach komicznych [w:] tegoż Przeżycie i wartość, Warszawa 1968.
  • W kręgu groteski (wybór studiów) "Pamiętnik Literacki" 1979, z. 4.
  • J. Ziomek, Komizm – spójność teorii i teoria spójności [w:] tegoż Powinowactwa literatury, Warszawa 1980.
  • K.Żygulski, Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu, Warszawa 1976.