XXXIV OLiJP – Temat 1

"Cóż jest świat?" Toposy, metafory i obrazy świata w piśmiennictwie renesansu i baroku.

  • odnajdź w utworach pisarzy staropolskich różne wyobrażenia świata i różne sposoby poetyckiego mówienia o nim
  • zestaw katalog takich wyobrażeń (np. topos teatru świata, świata-księgi... itd.) i zinterpretuj te, które wydają ci się najważniejsze, najciekawsze, najbogatsze znaczeniowo
  • spróbuj odtworzyć wspólne obszary znaczeń w tych wyobrażeniach. Jakie wyobrażenia świata były dominujące w czasach renesansu, a jakie w epoce baroku?
  • czy widzisz związki między wyobrażeniami świata i przedstawieniami losu ludzkiego?
  • jakie doświadczenia biograficzne pisarzy, wydarzenia historyczne lub odkrycia geograficzne i naukowe mogły kształtować sposoby myślenia o świecie?
  • znajdź w literaturze XIX i XX w. oraz w literaturze najnowszej przykłady obrazów świata i refleksji nad jego istotą. Porównaj je z wyobrażeniami w literaturze dawnej.

Utwory literackie

Utwory Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Mikołaja Kochanowskiego, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Sebastiana Grabowieckiego, Daniela Naborowskiego, Kaspra Miaskowskiego, Heronima Morsztyna, Jana Andrzeja Morsztyna, Zbigniewa Morsztyna, Wespazjana Kochowskiego, Wacława Potockiego, Stanisława Herakliusza Lubomirskiego.

Antologie (do wykorzystania jako materiały pomocnicze)

  • Helikon sarmacki. Wątki i tematy polskiej poezji barokowej. Wybór, wstęp i komentarz A. Vincenz. Opracowanie tekstów i bibliografii M. Malicki, Wrocław 1989.
  • Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia. Wyboru dokonał, przełożył, wstępem opatrzył i opracował S. Barańczak, Warszawa 1991.
  • Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku. Opracował i wstępem poprzedził K. Mrowcewicz, Warszawa 1993.
  • Poeci polskiego baroku. Opracowały J. Sokołowska, K. Żukowska t. 1-2, Warszawa 1965.
  • Poeci renesansu, oprac. J. Sokołowska, Warszawa 1959.

Opracowania

  • E. R. Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłumaczenie i opracowanie A. Borowski, Kraków 1997, r. VII, cz. 5, r. XVI, s. 7-10.
  • J. K. Goliński, Vanitas. O marności w literaturze i kulturze dawnej, Warszawa 1996. R. IV.
  • M. Hanusiewicz, Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku, Lublin 1998, r. I, cz. 1.
  • Inspiracje platońskie literatury staropolskiej, pod red. A. Nowickiej-Jeżowej i P. Stępnia, Warszawa 2000, (tu P. Stępień, "Na niebie wszystkie rzeczy dobrze są zrządzone" – harmonia wszechświata a mikrokosmos folwarku).
  • J. Kotarska, Theatrum mundi. Ze studiów nad poezją staropolską, Gdańsk 1998 (szczeg. r. Barokowe wersje toposu theatrum mundi)
  • D. C. Maleszyński, Człowiek w tekście. Formy istnienia według literatury staropolskiej, Poznań 2002 ("Trzy światy" piśmiennictwa staropolskiego a zadania interpretacyjne tematologii)
  • T. Michałowska, Kochanowskiego poetyka przestrzeni [w:] tejże, Poetyka i poezja, Warszawa 1982
  • J. Pelc, Barok – epoka przeciwieństw, Warszawa 1993, cz. III, r. 2,8, 9,10
  • J. Pelc, Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 2001 (lub wyd. wcześniejsze), cz. II, r. 3
  • J. Sokołowska, Dwie nieskończoności. Szkice o literaturze barokowej Europy, Warszawa 1978, r. I
  • G. Urbański, Natura i łaska w poezji polskiego baroku, Kielce 1996, r. II