XL OLiJP – Temat 4

Nowe pokolenie polskiego reportażu

Zadaniem uczestnika Olimpiady jest odpowiedź własna na pytania dotyczące twórczości dwu lub trzech autorów, spośród wymienionych (też zresztą wybranych) reporterów nowego pokolenia.

  • Próba charakterystyki pisarstwa reportażowego wybranych autorów, określająca sposób uprawiania tego gatunku oraz jego indywidualizację; jakie są charakterystyczne dla omawianych autorów właściwości ich stylu?
  • Czy twórczość młodego pokolenia reportażu można określić mianem "szkoły"?
  • Co odziedziczyło, a czym się różni od swych mistrzów (Ryszard Kapuściński, Hanna Krall) nowe pokolenie reporterów? Jakie są powiązania i odmienności między mistrzami a wybranymi do analizy autorami?
  • Omówienie zasięgu i wnikliwości oglądu analizowanej przez tych autorów tematyki (glob, kraj, wybitne i doceniane postaci lub grupy albo przeciwnie, odrzucane środowiska i jednostki)
  • Nowe tematy, nowa poetyka?
  • Wnioski, jakie wynikają z doboru i analizy porównywanych tekstów reportażowych czy parareportażowych. Co w tych wnioskach może okazać się ważne dla losów współczesnej literatury?
  • Czy pojęcie "literatury stosowanej", "literatury faktu" ma dzisiaj sens badawczy? (prośba o indywidualne zdanie)
  • Czy teksty nowego pokolenia otwierają na nowo dyskusję na temat gatunku reportażu?
  • Czy dostrzegasz w ostatnich latach ciekawych autorów młodego pokolenia, którzy nie zostali poniżej wymienieni? (opcjonalnie)

Wybrani autorzy:

Wojciech Jagielski:

  • Dobre miejsce do umierania. Wstęp Ryszarda Kapuścińskiego, Warszawa 1994 (rec. Krystyna Kurczab-Redlich, Na Kaukazie... , "Nowe Książki" 2005, nr 10)
  • Modlitwa o deszcz, Warszawa 2002
  • Wieże z kamienia, Warszawa 2004 (rec. Paweł Urbaniak, Zikr skarga do Boga, "Odra", R. 45, nr 12, 2005)

Lidia Ostałowska:

  • Cygan to Cygan, Warszawa 2002

Mariusz Szczygieł:

  • Niedziela, która zdarzyła się w środę, Warszawa 1996
  • Na każdy temat – talk show do czytania, Warszawa 1997
  • Gottland, Wołowiec 2006

Wojciech Tochman:

  • Fascynuje mnie tajemnica (rozmowę przeprowadziła Marta Mizuro, "Odra" R. 45, nr 12, 2005)
  • Schodów się nie pali, Kraków 2000 i 2006.
  • Jakbyś kamień jadła, Wołowiec 2008.
  • Córeńka, Kraków 2005 (rec. Grażyna Borkowska, Zawód: reporterka, "Res Publica Nowa" R. 19, nr 1, 2006)
  • Wściekły pies, Kraków 2007

Artur Domosławski:

  • Chrystus bez karabinu: o pontyfikacie Jana Pawła II, Warszawa 1999
  • Świat nie na sprzedaż: rozmowy o globalizacji i kontestacji, Warszawa 2002
  • Gorączka latynoamerykańska, Warszawa 2004
  • Ameryka zbuntowana, Warszawa 2007

Anna Fostakowska (reportaże w internecie)

Magdalena Grzebałkowska (reportaże w internecie)

Antologie:

  • Kraj raj : piszą reporterzy "Gazety"; wstęp Adam Michnik, Warszawa : "Rytm" , 1993
  • To nie mój pies, ale moje łóżko : reportaże roku 1997, Warszawa : Prószyński i Ska , 1998 (M. Grochowska Sprzeczne z piątym przykazaniem; P. Głuchowski, Jarosław Kopeć – Osaczona; L. Ostałowska, P. Smoleński To nie mój pies, ale moje łóżko; A. Bikont, J. Szczęsna I napisał: Płaczę, bo nie nauczyłem się mówić; I. Morawska Jak Emilię z Kalabrii od złej pani wykradłam; P. Głuchowski Lepiej na Tomka padło; P. Głuchowski W Sales Twoje życie; M. Dębicki, K. Fijałek, K. Sypniewska Widzę błękit. Można zabić tego drugiego; W. Tochman Mówię ci, tam była enklawa tajemna; J. Hugo-Bader Nie pije, popala, hoduje żółwie; L. Ostałowska Czepielowice po wodzie; P. Głuchowski Jeden Furkot wie)
  • Wysokie Obcasy. Twarze, Warszawa 2003
  • Cała Polska trzaska: reportaże "Gazety Wyborczej" 20012004 [Marcin Fabjański et al.]; red. Bożena Dudko, Warszawa 2005

Opracowania:

  • Reportaż : wybór tekstów z teorii gatunku; wybór, [słowo wstępne] Kazimierz Wolny; Rzeszów 1992
  • Wokół reportażu podróżniczego, t. 2, pod red. Dariusza Rotta, Katowice 2007
  • Reportaż w dwudziestoleciu międzywojennym , pod red. Krzysztofa Stępnia, Magdaleny Piechoty, Lublin 2004
  • Reportaż a przemiany społeczne po 1989 roku, pod red. Kazimierza Wolnego-Zmorzyńskiego, Wojciecha Furmana, Rzeszów 2005
  • Egon Erwin KISCH, Jarmark sensacji, tłum. S. Wygodzki, Warszawa 1949
  • Krystyna GOLDBERGOWA, Reportaż. Literatura faktu, Warszawa 1982
  • Ryszard KAPUŚCIŃSKI, Autoportret reportera, Kraków 2003
  • Ryszard KAPUŚCIŃSKI, Lapidarium (I-VI), Warszawa 1990-2007
  • Krzysztof KĄKOLEWSKI, Wokół estetyki faktu, "Studia Estetyczne" 1965 t. 2
  • Hasło Reportaż (K. Kąkolewski), [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku. Pod red. A. Brodzkiej, M. Puchalskiej, M. Semczuk, A. Sobolewskiej, E. Szary-Matywieckiej, Warszawa 1992
  • Andrzej MAGDOŃ, Reporter i jego warsztat , Kraków 1993
  • Beata NOWACKA, Zygmunt ZIĄTEK, Ryszard Kapuściński: biografia pisarza, Kraków 2008
  • Jan PACŁAWSKI, O reportażu i reportażystach, Kielce 2005
  • Elżbieta PLESZKUN-OLEJNICZAKOWA, Reportaż, wokół pochodzenia, definicji i podziałów, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica" [Z.] 7 t. 2 (2005)
  • Maciej SIEMBIEDA, Reportaż po polsku, Poznań 2003
  • Maciej SIEMBIEDA, Reportaż po polsku, Poznań 2003
  • Melchior WAŃKOWICZ, Karafka La Fontaine`a, t. 1-2, Warszawa 1972, 1980
  • Kazimierz WOLNY, O poetyce współczesnego reportażu polskiego, Rzeszów 1991
  • Zygmunt ZIĄTEK, Wiek dokumentu: inspiracje dokumentarne w polskiej prozie współczesnej; Warszawa 1999
  • Jolanta ŻADZIŁKO- SZTACHELSKA, "Reporteryje" i reportaże: dokumentarne tradycje polskiej prozy w 2 połowie XIX i na początku XX wieku (Prus, Konopnicka, Dygasiński, Reymont), Białystok 1997