XXXII OLiJP – Temat 3

III. Mowa ezopowa.

Omów to zjawisko na przykładzie wybranych utworów dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych.

  1. skąd się wzięło określenie: "mowa ezopowa"?
  2. w jakich sytuacjach pisarz wykorzystuje mowę czopową? Przykłady mowy czopowej w utworach literatury dawnej,
  3. mowa ezopowa a cenzura,
  4. na jakich poziomach tekstu mogą pojawiać się sygnały "mówienia między wierszami" (poniżej zdania, na poziomie zdania, wypowiedzi, całego tekstu),
  5. mowa ezopowa a figury stylistyczne (metafora, symbole, alegoria, synekdocha, eufemizm),
  6. mowa a milczenie,
  7. nastawienie na odczytanie "drugiego dna" jako szczególny styl odbioru,
  8. mowa ezopowa a budowanie " wspólnoty wtajemniczonych",
  9. czy interpretacja nastawiona na odczytanie sensu ukrytego może rozmijać się z intencjami autora.

Opracowania

  • S. Skwarczyńska, Przeliczenie jako element strukturalny dzielą literackiego, [w:] tejże, Z teorii literatury cztery rozprawy, Łódź, b.r.wyd.
  • I. Dąmbska, O funkcjach semiotycznych milczenia, [w:] tejże, Znaki i myśli. Wybór prac z semiotyki, teorii i historii filozofii, Warszawa 1975.
  • A. Martuszewska, Przeciw potędze. O mowie ezopowej w polskiej powieści historycznej doby pozytywizmu, (w zb.:) W kręgu powieści historycznej, pod red. L. Ludorowskiego, Lublin 1984.
  • A. Martuszewska, Pozytywistyczna mowa ezopowa w kontekście literackich kategorii dotyczących milczenia i przemilczenia, [w:] Z domu niewoli. Sytuacja polityczna a kultura literacka w drugiej połowie XIX wieku, pod red. J. Maciejewskiego, Wrocław 1988.
  • B. Mazan, Wpływ cenzury carskiej na twórczość młodego Świętochowskiego, [w:] Z domu niewoli.
  • Hasło Ezopowy język, [w:] Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976 (zwłaszcza wydania późniejsze).
  • Hasła Ezopowy język, Cenzura, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, pod red. J. Bachórza i A. Kowalczykowej, Wrocław 1991,1996 (wyd. 2).
  • B. Mażą n Interpretacja przepisów cenzuralnych oraz piśmiennictwa polskiego i obcego przez Warszawski Komitet Cenzury w okresie pozytywizmu. Syndrom "kawa z mlekiem", [w:] Piśmiennictwo –systemy kontroli – obiegi alternatywne, pod red. J. Kosteckiego i A. Brodzkiej. Warszawa 1992,1.1.
  • J. Hobot, Gra z cenzurą w poezji Nowej Fali (1968-1976), Kraków 2000.